Wieża Eiffla (fr. Tour Eiffel, wym. tuʀ ɛfɛl) – najbardziej znany obiekt architektoniczny Paryża, rozpoznawany również jako symbol Francji. Jest najwyższą budowląw Paryżu i piątą co do wysokości we Francji.
„Dama Paryża” stoi w centrum miasta, nad Sekwaną, u północno-zachodniego krańca Pola Marsowego.
Wieżę zbudowano specjalnie na paryską Wystawę Światową w 1889 r.. Miała zademonstrować poziom wiedzy inżynierskiej i możliwości techniczne epoki, być symbolem ówczesnej potęgi gospodarczej i naukowo-technicznej Francji. Po 20 latach wieża miała być rozebrana. Gustaw Eiffel nie chciał do tego dopuścić. Postanowił przekazać ją nauce. Założył na wieży laboratorium aerodynamiczne, laboratorium meteorologiczne. Jednak dopiero udane eksperymenty z umieszczonym na szczycie wieży telegrafem (bez drutu) ocaliły wieżę i odstąpiono od jej demontażu. W przededniu I wojny światowej wieża stała się obiektem militarnym – łączyła Paryż z posterunkami wojskowymi na granicy z Niemcami (do tej pory do łączności używano gołębi pocztowych). Ocalała budowla z czasem stała się największą atrakcją turystyczną Paryża, którą odwiedziło już ponad 200 milionów ludzi.
Opis budowli
Jest to ażurowa konstrukcja kratowa z kutego żelaza. Jej całkowita wysokość zwiększała się kilka razy za sprawą zamocowanej na jej szczycie anteny:
- 1889 – 312,27 m (wysokość do zamocowanej na szczycie flagi)
- 1991 – 317,96 m (wysokość z zamocowaną anteną)
- 1994 – 318,70 m (wysokość z zamocowaną anteną)
- 2000 – 324,00 m (wysokość z zamocowaną anteną) – około 81 pięter w typowym budynku
Jej wysokość zmienia się o 18 cm w zależności od temperatury[2]. Pod wpływem wiatru wieża kołysze się na 6-7 cm. Cała konstrukcja wieży składa się z 18 038 części metalowych i około 2,5 mln nitów, jej całkowita masa, razem z betonowymi filarami wynosi około 10 000 ton. Nacisk wieży na podłoże wynosi 4,5 ton/m².
Konstrukcja wsparta jest na czterech trapezoidalnych podstawach o boku 25 m każdy. Na wysokościach 57 m, 115 m i 275 m znajdują się tarasy widokowe. Zajmuje obszar o boku 125 m. Na sam szczyt wieży prowadzi 1665 stopni.
W latach 1980-1985, została przeprowadzona renowacja, w wyniku której straciła na wadze 1 343 tony. Również wtedy zamocowano na wieży nowe oświetlenie składające się z 352 reflektorów, każdy po 1000 W, oświetlających wieżę w nocy. Oświetlenie zamontowane na samej wieży umożliwia zmienianie jej wyglądu po zmroku. Jest to czynione w okresie świąt państwowych i Nowego Roku. Wieża bywa przyozdabiana małymi lampkami lub podświetlana we francuskie barwy państwowe. Co siedem lat, aby zapobiec korozji, wieża jest malowana, a do tego celu zużywa się 50-60 ton farby.
Wieża Eiffla utrzymywała status najwyższej budowli świata przez 40 lat, aż do 1929 roku, gdy w Nowym Jorku wzniesiono Chrysler Building.
Pierwszy i drugi poziom są dostępne schodami i windami. Trzeci poziom jest dostępny tylko windą.
Historia
Plan wieży Eiffla autorstwa Maurice Koechlin (ok. 1884)
Faktycznym pomysłodawcą konstrukcji wieży Eiffla był młody i zdolny pracownik w biurze Gustawa Eiffla, Maurice Koechlin. 18 września 1884 roku Eiffel, Koechlin i Nougier (szef biura i dwóch jego pracowników) zgłosili patent zarejestrowany pod numerem 164364. Projekt został zaprezentowany publicznie. 12 grudnia Eiffel odkupił prawa autorskie od Koechlina i Nougiera, wraz z prawami do własności intelektualnej do projektu. Budową od 1887 kierował Koechlin.
W 1884 został opracowany pierwszy
projekt wieży o wysokości 300 m. Spośród wielu propozycji minister handlu odpowiedzialny za wystawę wybrał projekt Eiffla. Początkowo planowano wybudowanie wieży w kształcie mostu nad Sekwaną, ale nie mogło to być zrealizowane z powodu złego podłoża na brzegach rzeki. Spośród 107 propozycji lokalizacji wieży ostatecznie zdecydowano się na Pole Marsowe, na którym miała się odbyć wystawa.
W 1886 zostały rozpoczęte prace przygotowujące teren pod budowę. Zbudowane zostały 4 kamienne fundamenty o powierzchni ponad 650 m² każdy i sięgające od strony Pola Marsowego 14 m pod ziemię a z drugiej strony 8 m. Prace nad fundamentami zakończono 30 czerwca 1887. Nie podobało się to znanym artystom, którzy zorganizowali akcję protestacyjną przeciwko budowie wieży. Byli wśród nich pisarze, malarze, rzeźbiarze i architekci. Nie przeszkodziło to jednak w prowadzeniu prac nad wieżą zgodnie z planem. Po roku 4 słupy zostały połączone w platformę. W sumie cała wieżaskłada się z trzech platform. Gotowe części metalowe były produkowane w fabryce w Levallois-Perret, które po przetransportowaniu na plac budowy wystarczyło tylko połączyć ze sobą. Aby skończyć budowę na czas, pracowano 10 godzin dziennie. W końcu 31 marca 1889 Eiffel mógł wywiesić flagę francuską.
Na budowę wieży przeznaczono 7,8 mln franków, czyli ok. 65 mln dzisiejszych złotych, z czego ok. 75% zwróciło się już w ciągu pierwszych 5 miesięcy (do końca roku, w którym zakończono budowę) od otwarcia wieży dla turystów. Dodatkowe zyski były czerpane ze sprzedaży małych figurek w kształcie wieży. Od momentu otwarcia wieżę zwiedziło ponad 200 milionów osób.
Od 30 czerwca 2008 roku na 2 miesiące w związku z objęciem przez Francję prezydencji Unii Europejskiej, Wieża Eiffla przybrała barwy flagi.