Ekspresjonizm – w architekturze jest to kierunek pośredni między architekturą secesji a modernizmu, zapoczątkowany w Niemczech, rozwijający się w latach 1923-1935 w Europie, mający też swój odpowiednik w Stanach Zjednoczonych, gdzie bywa zazwyczaj określany jako Art Deco.
Dla ekspresjonizmu charakterystyczne było silne podkreślanie kierunku pionowego lub poziomego, tworzenie dynamicznych form w celu wywołania wrażenia strzelistości, nowoczesności, czy prędkości w jakiej budynek funkcjonuje. Plastyczne formy czerpano z natury jak również nawiązywano do elementów gotyckich.
Ruch ekspresjonistyczny rozwijał się przede wszystkim w Niemczech, osiągając ponadto pewne znaczenie w Holandii i krajach Europy Środkowej. Główną organizację ekspresjonistów stanowił krąg korespondencyjny Die Glāserne Kette (niem. Szklany łańcuch), zawiązany w 1919 przez członków rady artystów skupionych wokół Brunona Tauta. Listy były przez Tauta publikowane pod pseudonimami. Idee ekspresjonistów były silnie utopijne i anarchistyczne, wiązały się z wiarą w siłę sprawczą architektury szklanych domów i rewolucji. Głównym motywem architektonicznym miała stać się korona miasta – rodzaj wielkiego centrum kultury. Miasta miały zaś zostać zastąpione luźnymi osiedlami, których mieszkańcy mieli być ściśle związani z naturą.
Ekspresjonizm uwidocznił się głównie w tzw. stylu opływowym zwanym też stylem dynamicznym w latach 20., nawiązujący do kształtów nowoczesnych samochodów, samolotów, a zwłaszcza transatlantyków. Budowle ekspresyjne z jednej strony wykazują już zdecydowanie cechy modernistyczne (przede wszystkim: podobne czy wręcz identyczne kondygnacje, większość elemntów elewacji budynku jest czysto funkcjonalna, duże przeszklenia), z drugiej strony wykazują silnie jeszcze cechy secesji (płynność konstrukcji, rozczłonkowana budowla nadająca ekspresyjny charakter, czy też strzelistośc konstrukcji, czasem ornanenty które czerpie sie z natury- podobnie jak w secesji ). Jego twórcy, uznający potrzebę funkcjonalnego projektowania, chcieli w ten sposób nadać budynkom formę wypływającą ze zrozumienia ich programu i typologii, z drugiej strony nadać im ruch i płyność.
Wybrani przedstawiciele
- Max Berg
- Hugo Häring
- Erich Mendelsohn
- Hans Poelzig
- Bruno Taut
- Jørn Utzon